دکتر رحمت الله فتاحی، عضو هیات علمی گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهد، در گفتگو با لیزنا  گفت: :"انسان همواره تلاش داشته تا دامنه تخیل خود را گسترش دهد و برای به واقعیت در آوردن آن، رویا سازی کند. این رویکرد همواره به منزله بخشی از تلاش هستی شناسانه انسان برای بر طرف ساختن محدودیت ها در عالم واقعیت بوده است. حوزه سازماندهی دانش نیز یکی از زمینه های فعالیت پیوسته انسان برای کشف و بازنمون هستی و ارتباط میان اجزای آن می باشد که هدف آن فهم و دسترسی به دانش بشری است."

وی در پاسخ به این سوال که «نياز به تغيير رويکرد در جهان کتابشناختي بر چه اساسي شکل گرفت و  اين تغييرات چه تاثيري بر ذخيره و بازيابي اطلاعات مي گذارد يا گذاشته است؟» گفت: "با افزايش تعداد آثاري كه با هم مرتبط هستند (به اصطلاح اعضاي يك خانواده كتابشناختي را تشكيل مي دهند) از يك سو و نياز كاربران به دسترسي بهتر و معنادارتر به آثار، كميته فهرستنويسي ايفلا از سال 1990 و در همايش سالانه ايفلا در استكهلم تصميم به ايجاد يك كارگروه در زمينه تدوين يك مدل مفهومي براي جهان كتابشناختي گرفت كه بتواند ساختار سلسله مراتبي اثر را و نيز كاركردهاي فهرست كتابخانه را در هماهنگي با نيازهاي كاربران مشخص كند. "

عضو هیات علمی گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: "اين طرح پس از انتشار نسخه نخست آن در سال 1998 مورد استقبال فراوان قرار گرفت و از آن تاريخ به بعد، و با انجام دهها همايش و نيز طرح هاي پژوهشي، بتدريج كامل شد. حركت به سوي ايجاد قواعد جاری فهرستنويسي RDA هم بر پايه همين الگو شكل گرفت. هدف نهايي، سازماندهي بهتر براي ذخيره كارآمدتر و بازيابي موثرتر آثار با توجه به نيازهاي گوناگون كاربران است. "

فتاحی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه قواعد RDA را تا چه حد در پياده سازي FRBR موثر مي دانيد؟ بیان کرد: "تلاش اين قواعد توصيف بهتر براي دسترسي كارآمدتر منابع اطلاعاتي است كه بايد در مجموعه كتابخانه ها سازماندهي شود و از طريق فهرستهاي رايانه اي قابل دسترس گردد. "

وی افزود: "پژوهشهايي هم در خارج و داخل درباره همخواني RDA با FRBR انجام شده تا كاستي هاي آن شناسايي گردد. به همين دليل، قواعد آر دي ای قرار است در سال آينده منتشر شود تا از كاستي ها بدور باشد. البته از ديد من، هنوز كار بيشتري بايد روي آر دي ای انجام گيرد تا بتواند سازماندهي مناسب جهان كتابشناختي را محقق سازد."

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص اینکه آيا FRBRoo را مي توان بازنگري در الگوي مفهومي دانست؟ گفت: "الگوي شيء گراي اف آر بي آر در واقع يك رويكرد فني تر و كاملتر به الگوي اوليه است كه هدف آن استفاده از قابليتهاي مدل شيء گرا براي توصيف دقيقتر مشخصه هاي اثر و نيز پياده سازي دقيقتر رابطه هاي كتابشناختي در جهان كتابشناختي است. از اين رو، تلاش دارد تا كاستي هاي اف آر بي آر را برطرف سازد."

وی در پاسخ به اینکه در قواعد RDA ابرپيشينه يا سوپر رکورد چگونه ديده شده است؟ اظهار داشت: "همانگونه كه اشاره كردم، آر دي ای كامل نيست و هنوز تا تحقق الگوي آرماني ابرپيشينه فاصله دارد. مشكل آنجاست كه تدوين كنندگان آر دي ای به مفهوم ابرپيشينه به شكلي كه من در سال 1996 ارائه دادم و مورد استقبال قرار گرفت نرسيده اند. "

فتاحی افزود: "نياز اصلي آر دي ای تدوين قواعد لازم براي ايجاد ابرپيشينه و ساختار سلسله مراتبي آن است. به نظر مي رسد بايد از ساختار كتابشناسي ها كه دسته بندي آثار را سلسله مراتبي و منطقي؛ مطابق با نياز كاربران انجام مي دهند الگو گرفت. وضوح، كل گرايي، ساختار چند لايه اي، نمايش معنادار آثار در خانواده كتابشناختي و كاهش فرايند بازيابي اثر براي كاربران از مزاياي ابرپيشينه است كه آر دي ای بايد به آن توجه كند."

دکتر فتاحی در جواب سوال لیزنا مبنی بر اینکه کدام کشورها در  زمينه پياده سازي اين الگو موفق تر بوده اند؟ و توانسته اند تا حدي روياي جهان کتابشناختي را به واقعيت نزديک نمايند؟ گفت: "بيشترين پژوهشهاي نظري و كاربردي در آمريكا، كانادا، انگلستان، استراليا، نروژ و برخي كشورهاي ديگر انجام گرفته است. تعداد اندكي از فهرستهاي آزمايشي مانند fiction finder و  Perseusو طرح Pode  تلاش كرده اند تا الگوي اف آر بي آر را پياده سازي كنند اما از ديدگاه من هنوز تا پياده سازي مطلوب و اينكه تصوير روشنتر و كاملتري از خانواده هاي كتابشناختي را ارائه دهند فاصله دارند."

گفتنی است، دکتر فتاحی، روز چهارشنبه سوم اسفند 1390 در سمینار «جستجوی معنایی و نیاز به ساختارهای جدید اطلاعاتی نظیر RDA و FRBR» که توسط شرکت نوسا برگزار می شود درخصوص «سازماندهی جهان کتابشناختی: از رویا تا واقعیت » به ایراد سخنرانی خواهد پرداخت.

این سمینار در تالار شریعت‌زاده کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، واقع در بزرگراه شهید حقانی (محور غرب به شرق)، بعد از ایستگاه مترو میرداماد، بلوار کتابخانه ملی از ساعت 8 الی 12:30 برگزار خواهد شد.

علاقه مندان به شرکت در اين سمینار مي توانند فرم ثبت نام را تکمیل و ارسال نمایند.